Erfbelasting en crypto: zo zorg je voor goede overdracht (en minder belasting)

Erfenis? Dat komt later wel. Dat is de consensus. Maar als je cryptovermogen significant is gegroeid is het juist zaak om er nu goed over na te denken. Voordeel: je kunt een stuk minder kwijt zijn aan de Belastingdienst en hebt meer invloed over hoe je vermogen wordt verdeeld.

Hoe werkt erfbelasting?

Wanneer iemand overlijdt gaat zijn of haar vermogen naar de erfgenamen. Als er geen testament is opgesteld, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn en hoe de erfenis wordt verdeeld. Dit wordt het wettelijk erfrecht genoemd. In dat geval wordt het vermogen als volgt verdeeld:

1. De eerste groep erfgenamen bestaat uit de echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen. Zij erven allemaal een gelijk deel.
2. De erfenis gaat in zijn geheel naar de langstlevende echtgenoot of partner.
3. De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct uitgekeerd. In plaats daarvan krijgen ze een vordering in geld ter grootte van hun erfdeel op de langstlevende ouder.
4. Deze vordering is pas opeisbaar als de langstlevende ouder overlijdt, failliet gaat of onder curatele komt te staan.
5. De langstlevende ouder betaalt alle erfbelasting over de hele erfenis.

Deze regeling zorgt ervoor dat de langstlevende partner financieel beter verzorgd achterblijft, terwijl de rechten van de kinderen worden beperkt tot een vordering die ze pas later kunnen opeisen. 

Wat zijn de tarieven en vrijstellingen voor erfbelasting?

De erfbelasting wordt dus betaald door de erfgenamen. De hoogte van de erfbelasting hangt af van de relatie tussen de erflater en de erfgenaam:

Er wordt niet over het hele vermogen erfbelasting geheven, er bestaan ook vrijstellingen. De hoogte van de vrijstelling hangt eveneens af van de relatie tot de overledene:

• Partners: € 804.698

• Kinderen en kleinkinderen: € 25.490

• Ouders: € 60.359

• Overige erfgenamen: € 2.690

Besparen op de erfbelasting

Je kunt flink besparen op de erfbelasting door tijdens je leven al op regelmatige basis vermogen over te dragen aan je kinderen of andere erfgenamen. Zo mag je jaarlijks belastingvrij een bedrag van ongeveer 6.700 euro schenken aan je kinderen. Door dit consequent elk jaar te doen, kun je over een langere periode een aanzienlijk vermogen overdragen zonder dat er schenkbelasting over betaald hoeft te worden. Als dit bedrag in één keer zou worden geschonken of geërfd, zou er wel belasting over betaald moeten worden.

In het geval van cryptovaluta is het extra relevant dat je door vroegtijdig te schenken voorkomt dat de waardestijging van je crypto buiten de heffing van latere erfbelasting valt. Dit maakt vroeg beginnen met schenken extra aantrekkelijk. 

Rekenvoorbeeld jaarlijks schenken bitcoin ten opzichte van erven

Laten we een rekenvoorbeeld gebruiken. Stel je schenkt elk jaar 6.700 euro aan bitcoin belastingvrij aan je kind. We gaan uit van een rendement van 15% per jaar. We beginnen bij een bitcoinprijs van $82.000. Na een jaar is jouw schenking dan € 7.705 waard voor je kind. In jaar twee komt daar weer € 6.700 bij en bezit je kind eind van het jaar  € 15.561. Aan het eind van 10 jaar heeft je kind € 67.000 aan bitcoin ontvangen, maar dat is door waardegroei toegenomen tot € 139.570. 

Wanneer je niet schenkt en zou komen te overlijden, dan staat de waardevermeerdering op jouw naam. Dan bezit jij € 139.570 wat dan middels de erfenis over gaat naar je kind. Dan betaal je daar 10% belasting over, wat neerkomt op € 13.957. Een flinke besparing!

Aandachtspunten voor crypto

Wanneer het gaat om cryptovaluta in een nalatenschap, zijn er enkele specifieke aandachtspunten. Allereerst is het belangrijk te beseffen dat cryptovaluta, net als andere vermogensbestanddelen, onderworpen zijn aan erfbelasting. De waarde van de cryptovaluta op het moment van overlijden is bepalend voor de belastbare grondslag.

Een uitdaging bij crypto-erfenissen is de waardering. Cryptovaluta worden op verschillende beurzen verhandeld met fluctuerende koersen. Het is raadzaam de koers te nemen op het officiële tijdstip van overlijden, zoals vermeld op de akte van overlijden.

De waardebepaling van crypto is een belangrijk aandachtspunt. Wanneer crypto eerst naar de langstlevende partner gaat, wordt de waarde op dat moment in euro's bepaald. Dit kan echter problematisch zijn als je wilt dat de kinderen later dezelfde hoeveelheid bitcoin erven.

Dat werkt standaard zo:

1. Bij overlijden gaat de crypto volledig naar de langstlevende echtgenoot, die dan ook de daadwerkelijke bitcoins krijgt.
2. De kinderen krijgen op dat moment een vordering ter waarde van hun erfdeel, gebaseerd op de euro-tegenwaarde van de crypto op het moment van overlijden.
3. Deze vordering blijft vervolgens zoals die is, al dan niet oprentend.
4. De echte crypto's zijn dan van de langstlevende echtgenoot, inclusief eventuele waardestijgingen of -dalingen.

Als je wilt dat de kinderen later dezelfde hoeveelheid bitcoin erven, ongeacht de waardeschommelingen, moet je dit specifiek in het testament bepalen. Je kunt bijvoorbeeld vastleggen dat een bepaald percentage of aantal bitcoins naar de kinderen moet gaan, in plaats van een vastgestelde euro-waarde.

Redenen voor een testament

Wil je je cryptovermogen dus in kind verdelen en niet op basis van de eurowaarde, dan zul je een testament moeten opstellen. Een testament is een officieel document waarin iemand vastlegt hoe zijn of haar nalatenschap verdeeld moet worden na overlijden. Het wordt opgesteld bij een notaris en opgenomen in het Centraal Testamentenregister, zodat het na overlijden gevonden en uitgevoerd kan worden. Zo is er geen misbruik plaatsvinden en is voor iedereen duidelijk hoe het vermogen verdeeld moet worden.

Naast bovengenoemde zijn er meer redenen om een testament op te stellen:

1. Specifieke wensen vastleggen: Als je wilt dat je vermogen naar een specifieke persoon gaat die niet in de standaard erfopvolging zit, moet je dit in een testament vastleggen.
2. Afwijken van wettelijke erfopvolging: Zonder testament geldt de wettelijke erfopvolging met vier groepen erfgenamen. Een testament stelt je in staat hiervan af te wijken.
3. Voorwaarden toevoegen: In een testament kun je voorwaarden verbinden aan de erfenis, zoals een uitsluitingsclausule, bewind of herroepelijkheid.
4. Digitale nalatenschap regelen: Voor toegang tot digitale bezittingen zoals cryptovaluta en online accounts is het belangrijk instructies op te nemen.
5. Bescherming bieden: Je kunt bepalingen opnemen om erfgenamen te beschermen, bijvoorbeeld door bewind in te stellen tot een bepaalde leeftijd.

Voor het opstellen van een standaard testamenten liggen de kosten bij notarissen meestal tussen de €750 en €1250. Voor meer ingewikkelde testamenten kunnen de kosten oplopen tot duizenden euro's.

Het overdragen van de toegang tot cryptovaluta

Een ander aandachtspunt is de toegankelijkheid van de cryptovaluta na overlijden. Erfgenamen moeten op de hoogte zijn van het bestaan van cryptobezittingen en toegang hebben tot de wallets of exchange-accounts. Het is daarom aan te raden dat cryptobezitters hun nabestaanden informeren over hun bezittingen en hoe deze toegankelijk zijn.

Bij het overdragen van toegang tot crypto bij overlijden zijn er enkele belangrijke punten:

Belang van goede documentatie

Het is cruciaal dat erfgenamen weten dat er cryptobezittingen zijn en hoe ze er toegang toe kunnen krijgen. Hier gelden de volgende aandachtspunten:

1. Neem de toegangsgegevens niet meer in het testament, omdat:
   1. Wachtwoorden kunnen veranderen
   2. Het aanpassen van een testament is kostbaar
   3. Het een nieuw veiligheidsrisico introduceert; medewerkers van het notariskantoor zouden het onder ogen kunnen krijgen
2. In plaats daarvan kan in het testament worden vermeld waar informatie over de cryptobezittingen te vinden is, zonder specifieke toegangsgegevens op te nemen.

Praktische tips

• Maak een aparte checklist of document met informatie over digitale nalatenschap, inclusief cryptobezittingen
• Bewaar deze informatie op een veilige plaats die bekend is bij de executeur of erfgenamen
• Overweeg het gebruik van een multi-signature oplossing, waarbij bijvoorbeeld twee van de drie handtekeningen nodig zijn om toegang te krijgen

Technische overwegingen

• Bepaal of de cryptobezittingen in één portefeuille blijven of verdeeld worden over meerdere wallets voor verschillende erfgenamen
• Zorg dat de executeur of erfgenamen technisch in staat zijn om de transacties uit te voeren

Balans tussen veiligheid en toegankelijkheid

Het is belangrijk een evenwicht te vinden tussen het veilig bewaren van cryptobezittingen en het toegankelijk maken voor nabestaanden. Vermijd extreem ingewikkelde beveiligingsmethoden die het voor erfgenamen onmogelijk maken om bij de bezittingen te komen. 

Waar kun je terecht?

Omdat er specifiek voor crypto een aantal aandachtspunten zijn als het gaat om schenken is het wel zo prettig om te werken met een financieel adviseur of fiscalist die ervaring heeft met crypto. Bij BDO en HVK Stevens hebben ze kennis en ervaring met crypto en schenk- en erfbelasting en kun je dus goed terecht hiervoor.