De implementatie van MiCAR in Europa: Nederland loopt voorop

De Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCAR) is actief! Een belangrijke mijlpaal in de regulering van de Europese cryptosector. Op dit moment bevinden we ons in de overgangsperiode. Een goed moment om de thermometer in de markt te steken en te analyseren hoe het er voor staat met de implementatie van MiCAR in Europa.

Dit artikel is deels gebaseerd op de Cryptocast-aflevering ‘Nederland loopt voorop, maar veel onduidelijk rond EU-cryptowet MICAR‘ waarin Mauro Halve, Head of Compliance bij Amdax en lid van branchevereniging VBNL, te gast was bij host Daniël Mol en co-host Bert Slagter.

Nog even over MiCAR

Met de introductie van de Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCAR) komt er in één klap regulering voor de cryptosector in de hele EU. Het belangrijkste doel van MiCAR is het beschermen van consumenten en beleggers. Met een Europese vergunning kun je als Nederlands cryptobedrijf in de gehele EU actief zijn. MiCAR bestaat eigenlijk uit vier hoofdonderdelen:

1. Hele strenge regels voor stablecoins: Deze regels zijn gericht op tokens die gekoppeld zijn aan fiat-valuta's, omdat ze worden gezien als "echt geld op de blockchain" en daarom als zodanig gereguleerd moeten worden.
2. Strenge regels voor cryptobedrijven: Dit deel richt zich op de regulering van bedrijven die actief zijn in de cryptosector, zoals beurzen, brokers, vermogensbeheerders en adviseurs.
3. Regels voor crypto-assets: Deze regels zijn specifiek gericht op de digitale activa die door cryptobedrijven worden aangeboden, zoals de eisen waar een whitepaper aan moet voldoen.
4. Verbod op marktmisbruik: Dit onderdeel omvat regels tegen o.a. marktmanipulatie, marktmisbruik en het handelen met voorkennis.

Voor MiCAR was er in Nederland alleen anti-witwas toezicht en gold er toezicht voor twee type diensten, wisseldiensten en bewaardiensten. Met MiCAR gaat de sector een veel breder vergunningspakket in, met doorlopend toezicht. De livegang van MiCAR samen met de TFR (Transfer of Funds Regulation, beter bekend als de Travel Rule) en DORA (Digital Operational Resilience Act) betekent een belangrijke volgende stap in de volwassenwording van de cryptomarkt.

Een flinke opgave

MiCAR markeert een significante verschuiving van het huidige registratieregime naar een volwaardig vergunningsstelsel. Waar het registratieregime zich voornamelijk richtte op anti-witwasmaatregelen voor wissel- en bewaardiensten, introduceert MiCAR een breed scala aan vergunningsvereisten voor tien verschillende cryptodiensten.

De vergunningsaanvraag voor MiCAR is een flinke uitdaging voor cryptobedrijven. Vergunningsaanvragen zijn omvangrijk. De initiële aanvraag van Amdax bij de AFM bevatte meer woorden dan de Lord of the Rings-trilogie.

Europese verschillen in implementatie

Ondanks het doel van MiCAR om een uniform regelgevingskader te creëren, zijn er (in aanloop) verschillen tussen EU-lidstaten:

• Overgangsperiodes: Dit is de periode waarin bestaande cryptobedrijven actief mogen blijven, zonder dat zij nog beschikken over een goedgekeurde vergunning. Deze variëren van 6 maanden in Nederland tot 18 maanden in landen als Frankrijk en Malta.
• Toezichtkosten: Er zijn verschillen in hoe deze kosten worden verdeeld tussen de sector en de overheid. In Nederland draaien sectoren op voor hun toezichtkosten, maar in andere landen wordt soms meer dan de helft van de kosten door de overheid bekostigd.
• Taalvereisten: Sommige landen vereisen dat aanvragen in de lokale taal worden ingediend, wat deze landen minder aantrekkelijk maakt voor internationale partijen.

In Nederland is de AFM nu toezichthouder. In de podcast benadrukken Mauro en co-host Bert Slagter dat de cryptobedrijven in Nederland overwegend positief gesproken wordt over de toezichthouder. De AFM wordt beschreven als constructief, transparant en streng maar rechtvaardig. Men is te spreken over hun snelle en duidelijke communicatie en de keuze voor het aanbieden van pre-scans voor bedrijven. De AFM wordt gezien als een van de meest vooruitstrevende toezichthouders in Europa, wat blijkt uit het feit dat de eerste vier MCA-vergunningen in Nederland zijn verleend.

In andere landen is men nog wat minder voortvarend. Zo is in België en Portugal nog geen duidelijkheid over wie de toezichthouder zal worden of hoe de overgangsperiode eruit zal zien. Bij onze oosterburen heeft de implementatie van MiCAR aanzienlijke vertraging opgelopen, veroorzaakt door de val van het kabinet. De implementatiewet voor MiCAR is pas zeer recent, minder dan een maand geleden, ondertekend.

Vergunning-shoppen is er niet bij

Deze verschillen leiden tot een complex landschap waarin cryptobedrijven strategische keuzes moeten maken over waar ze hun MiCAR-vergunning aanvragen.

Bedrijven mogen echter niet zomaar een Europees land kiezen om hun MiCAR-vergunningsaanvraag in te dienen. Een belangrijke voorwaarde hierbij is het concept van 'substance', oftewel de daadwerkelijke aanwezigheid en activiteiten van het bedrijf in het betreffende land. Verschillende EU-lidstaten hanteren uiteenlopende eisen wat betreft substance. Zo heeft Frankrijk relatief zware substance-eisen, waarbij bedrijven met minimaal 15 medewerkers fysiek aanwezig moeten zijn in het land. Naast personeel kunnen substance-eisen ook betrekking hebben op het hebben van een kantoor, een compliance-afdeling en minimaal een bestuurder in het land van aanvraag. Daarnaast geldt de overgangsperiode ook enkel in de landen waar je al een lokale registratie hebt gehaald. Deze vereisten zijn bedoeld om te voorkomen dat bedrijven simpelweg 'shoppen' voor de gunstigste regelgeving zonder daadwerkelijk gevestigd te zijn in het land waar ze hun vergunning aanvragen.

Alle MiCAR-vergunningen komen uit Nederland

Tot nu toe zijn er vier MiCAR-vergunningen verleend, alle in Nederland:

1. Bitstaete: Voor vermogensbeheer zonder custody.
2. ZBD: Actief in de gaming sector voor betalingen middels het Lightning Network.
3. Moonpay: Een grote internationale betaaldienstverlener en wisseldienst.
4. Hidden Road: Een prime-brokerage. De eerste notificatie, gebaseerd op hun bestaande MiFID-vergunning.

Op basis van openbare data en zijn spreekwoordelijke Rolodex heeft Mauro de som opgemaakt van cryptopartijen en de landen waarin hij verwacht dat de grote bedrijven de vergunningsaanvraag voor MiCAR doen:

Nederland:

• Amdax
• Bitonic
• Bitvavo
• Bybit
• Coinmerce

Ierland:

• Coinbase

Frankrijk:

• Binance
• Swissborg
• Kraken

Luxemburg:

• Bitstamp

Malta:

• OKX
• Gemini
• Kucoin

Litouwen:

• Huobi
• Bitget

Nog onbekend is waar Bitfinex en crypto.com hun aanvraag zullen doen. De laatste heeft een Europees hoofdkantoor in Frankrijk, maar ook kantoren in de populaire landen Ierland en Malta.

Een nieuw tijdperk voor crypto in Europa

Met slechts vier verleende MiCAR-vergunningen staan we aan het begin van een nieuw tijdperk voor de Europese cryptosector. De komende zes tot achttien maanden zullen we zien hoe de implementatie van MiCAR zich verder ontwikkelt. In Nederland volgen we het komende halfjaar met grote belangstelling wanneer cryptobedrijven hun vergunningsaanvragen weten af te ronden.

Ook zullen we zien in hoeverre verschillende landen MiCAR interpreteren en implementeren, en of er inderdaad een gelijk speelveld ontstaat zoals beoogd.

Naarmate de deadlines van de overgangsperiodes naderen, is het waarschijnlijk dat we meer consolidatie in de sector zullen zien. Dit zou kunnen leiden tot een geconcentreerder, maar mogelijk ook robuuster Europees cryptolandschap.

Het resultaat van MiCAR zal niet alleen bepalend zijn voor de toekomst van crypto in Europa, maar kan ook als voorbeeld dienen voor andere landen en werelddelen.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Banken.nl