Nederlandse cryptofondsen een ballon onder water

Cryptofondsen zitten in de lift. Europese regulering en de Amerikaanse ETF’s stuwen de vraag. Maar het is ook een markt van groeipijnen. Cryptofondsen die groeien als kool lopen op een zeker moment tegen een hard plafond aan, waardoor zij niet verder kunnen doorgroeien. Hoe zit dit en hoe komen zij van dat plafond af?

Een volwassen markt

Hoewel toezichthouders nog wat terughoudend zijn, is het sentiment rond crypto in de traditionele financiële wereld aan het kantelen. De professionalisering van de cryptosector kwam in een stroomversnelling toen begin dit jaar de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC) na lang dralen bitcoin-ETF’s, een toegankelijk beleggingsproduct, goedkeurde. In een paar maanden tijd vloeide er netto zo’n $15 miljard in de markt.

Nieuwe Europese wetgeving speelt hierbij ook een rol. Volgend jaar zullen cryptodienstverleners verplicht worden om een strenge MiCAR-vergunning te verkrijgen. Naast de MiCAR (de Europese cryptowetgeving gericht op aanbieders en uitgevers van crypto) zorgen ook de TFR (ook wel de Travel Rule genoemd, wetgeving voor het meesturen van persoonsgegevens bij transacties) en DORA (Europese cybersecuritywetgeving voor de gehele financiële sector) voor een veiligere en betrouwbaardere omgeving.

Deze stappen zijn essentieel om institutionele beleggers en financiële dienstverleners verder aan te trekken. Dat zal helpen om de volatiliteit te verminderen en de marktstabiliteit te vergroten. Daarnaast verhogen deze regels het algemene vertrouwen in de cryptomarkt. Dit is cruciaal voor zowel huidige als toekomstige adoptie op brede schaal.

De markt van Nederlandse cryptofondsen

De wereld van pensioen- en beleggingsfondsen wordt gezien als traditioneel. Het is het domein van grote instituten. Zij volgen de opkomst van cryptofondsen met steeds grotere interesse, maar hebben de sprong nog niet gemaakt.

De markt van cryptofondsen wordt nu nog gedomineerd door innovatieve nieuwkomers. Fondsadministrateur AssetCare bedient deze partijen. De Amsterdamse onderneming helpt cryptofondsen met de oprichting en het verzorgen van beleggingsadministraties. Het heeft nieuwe systemen ontwikkeld die specifiek ontworpen zijn voor het administreren van crypto-activa.

Medeoprichter van AssetCare, Tom Straver: “Cryptofondsen moeten voldoen aan tenminste dezelfde verplichtingen als traditionele fondsen, wat uitdagingen op het gebied van regelgeving en databeheer met zich meebrengt. Omdat transacties via meerdere exchanges verlopen, zijn veel dataconnecties nodig. cryptotransacties vereisen daarnaast gespecialiseerde systemen en kennis van medewerkers.”

De cryptofondsen markt is in Nederland nog beperkt in omvang. Er zijn in Nederland naar schatting enkele tientallen cryptofondsen actief. Enkele voorbeelden zijn Callisto Capital, Bullrun V, Topfund, Treecap, Coinmerce Capital en Hodl. Momenteel hebben alle cryptofondsen in Nederland die onder toezicht van de AFM vallen een AIFMD registratie (vaak aangeduid als het 'light'-regime), waardoor deze fondsen te maken hebben met een plafond van € 100 miljoen

“Je wordt hierdoor al snel belemmerd in je groei als fonds zijnde”, aldus Frederike Leeuw, Lead Institutional Clients bij Amdax, een bewaar- en handelsplatform voor cryptofondsen. “Dit maakt dat deze fondsen nog beperkt in omvang zijn.”

Lichtere regelgeving in de vorm van het AIFMD ‘light’ regime

Er geldt minder strenge regelgeving voor fondsen die onder het ‘light’-regime vallen. De voorwaarden hiervoor hangen af van het type fonds. Open-end cryptofondsen die onder de €100 miljoen aan beheerd vermogen blijven mogen opereren met zo’n AIFMD registratie. Bij open-end fondsen kunnen beleggers op elk moment in- en uitstappen.

Het fonds creëert nieuwe participaties wanneer beleggers instappen en koopt deze terug wanneer ze uitstappen. Closed-end fondsen kennen een beperkt aantal uitstaande participaties, die zijn vastgesteld bij oprichting. Het ‘light’-regime houdt in dat het fonds de keuze voor een minimale instapdrempel van €100.000 per participant heeft of een beperking op het aantal aanbiedingen aan beleggers in het fonds van maximaal 149.

Een beleggingsfonds hoeft dan enkel geregistreerd te worden en is vrijgesteld van bepaalde eisen uit de Wet financieel toezicht (Wft). Hiermee zijn regels zoals de eigenvermogenseis, een externe bewaarder en de toetsing op geschiktheid en betrouwbaarheid niet van toepassing. Kortom: minder complexiteit en aanzienlijke lagere (doorlopende) kosten.

Strengere richtlijnen voor fondsen met AFM-vergunning

Wanneer een fonds de drempels van het light-regime overschrijdt, veranderen de eisen aanzienlijk. Onder de AIFM-richtlijn moeten deze fondsen voldoen aan strenge rapportage- en transparantievereisten, zoals periodieke rapportages aan toezichthouders en gedetailleerde informatievoorziening aan beleggers.

Daarnaast gelden er kapitaaleisen en moeten de bestuurders worden getoetst door de toezichthouder op geschiktheid en betrouwbaarheid. Ook dient er een externe binnenlandse bewaarder te worden aangesteld dat een vergunning heeft bij de AFM. Dit wordt ook wel een depositary genoemd. Deze depositary is verantwoordelijk voor het bewaken en beveiligen van de activa van het fonds. Dit omvat onder andere het monitoren van kasstromen, het controleren van de naleving van regelgeving en het waarborgen van de rechten van beleggers.

Cryptofondsen missen depositary met AFM vergunning

Voor traditionele beleggingsfondsen zijn er meerdere depositaries met AFM vergunning beschikbaar, zoals ABN AMRO Bank N.V, Northern Trust Global Services SE en ING Bank N.V. Geen van deze partijen ondersteunt op dit moment crypto.

Het ontbreken hiervan vormt een aanzienlijke belemmering voor de verdere groei van cryptofondsen. Immers, zonder depositary is het niet mogelijk om een volledige AIFMD-vergunning te krijgen. Dit vormt eveneens een barrière voor grote traditionele fondsbeheerders, die reeds over een volledige AIFMD-vergunning beschikken, om de cryptomarkt te betreden.

Frederike Leeuw, Lead Institutional Clients bij Amdax, merkt op: “In het afgelopen jaar hebben we gemerkt dat de vraag naar depositaries die crypto ondersteunen sterk is toegenomen. Traditionele fondsbeheerders en cryptofondsen benaderen ons regelmatig met de vraag of wij een dergelijke depositary kennen. Helaas moeten we hen steeds teleurstellen. Het gebrek aan een depositary vormt een aanzienlijke belemmering voor verdere groei en innovatie in de Nederlandse cryptomarkt.”

Kan Europese regulering van crypto een doorslaggevende factor worden?

Mauro Halve, Head of Compliance bij Amdax, denkt dat er mogelijk beweging gaat komen wanneer de Europese Verordening MiCAR van kracht gaat. “In 2025 komen ook de cryptopartijen onder toezicht te staan van de AFM. Ik verwacht dat daarmee een gesprek op gang gaat komen tussen de depositaries en AFM over de bewaring van crypto en dienstverlening voor fondsen.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op Banken.nl.