Masterclass door Bert Slagter: wat is bitcoin?

Bert, je doet van alles als crypto-expert. Maar ik ben eigenlijk wel benieuwd. Wat heb je daarvoor gedaan?

Ik heb een achtergrond in tech en begon in de jaren negentig te ondernemen in internettechnologie. Rond 2014 begonnen mijn broer, Peter Slagter, en ik te experimenteren met bitcoin. We hadden al vaker pogingen voorbij zien komen om digitaal geld zonder tussenkomst van een centrale partij te ontwikkelen, maar dit was tot dan iedere keer verboden. Toen internationale organisaties zich begonnen te bemoeien met cryptoregulering, wisten we dat het niet opnieuw verboden zou worden, en besloten we ons meer te verdiepen.

We begonnen het platform "Lekker Cryptisch" om meer orde te brengen in de informatiestroom. Het was eigenlijk ook een platform voor onszelf. Het leuke is als je dingen gaat opschrijven en uitleggen, dat je het zelf echt moet begrijpen. Dus het was voor ons ook een mooie manier om zelf veel te leren.

Een vraag die bij veel mensen leeft: wat is nu eigenlijk de meerwaarde van bitcoin?

Dat is een heel begrijpelijke vraag, zeker als je er vanuit onze comfortabele Nederlandse context naar kijkt. We hebben hier in Nederland misschien wel de beste betaalinfrastructuur ter wereld. Met Tikkie, Direct Pay en iDEAL. We hebben een stabiele munt, betrouwbare overheid en een goed functionerende rechtsstaat.

Als je buiten Nederland en Europa gaat kijken zie je dat het financiële system al wat meer piept en kraakt. Bij meer dan de helft van de wereldbevolking is het geld op een of andere manier stuk. Bijvoorbeeld omdat de overheidsmunt zoveel inflatie heeft dat je er eigenlijk niet fatsoenlijk in kunt sparen. Plekken waar mensen uitgesloten zijn van digitale betaaldiensten of zomaar gecensureerd of uitgesloten kunnen worden omdat hun dictator het niet eens is met hun mening. En dat is één facet. Dan zit je een beetje aan de mensenrechtenkant.

Er zijn ook nog andere manieren waarop het huidige financiele systeem eigenlijk niet zo goed geschikt is voor de toekomst. Onze wereld wordt in toenemende mate digitaal en we zijn steeds meer wereldwijd georienteerd. Steeds meer van onze bezittingen zijn digitaal. Dan hebben we het over geld, maar ook financiele bezittingen, zoals aandelen en obligaties. Maar ook bijvoorbeeld persoonsgegevens, diploma's, rechten, creatieve werken en foto's.

Het zijn allemaal digitale bezittingen. Die worden steeds belangrijker en we willen die steeds liever voor lange tijd bewaren. We willen ook steeds liever dat we die zomaar binnen een seconde naar iemand kunnen sturen, zonder dat iemand het kan tegenhouden. Zonder dat we afhankelijk zijn van het bestaan van een derde partij, een techbedrijf of een bank. Daar is het huidige systeem niet op ingericht.

Waarom is het in het verleden nooit gelukt het ‘geld van de toekomst’ te bedenken?

De essentie ligt in het feit dat er altijd een factor van centralisatie aanwezig was. Er was altijd ergens een partij die iets bestuurde, iemand die de regels bepaalde of de boel in de gaten moest houden.

Het allergrootste verschil dat bitcoin met zich meebracht, is dat het voor de allereerste keer een echt decentraal systeem is. Dat wil zeggen dat geen enkele deelnemer aan het netwerk de baas is. Niemand heeft het in zijn eentje voor het zeggen. Er is geen CEO van bitcoin.

Wat er dus achter de schermen gebeurt, is dat het collectief van alle deelnemers aan het netwerk, dat er op dit moment honderdduizenden, misschien wel miljoenen zijn, met elkaar bepalen wat er in de boeken staat, wat er in de administratie staat. En niemand kan dit tegenhouden, terugdraaien, voortrekken of de regels veranderen.

Dat is het fundamentele verschil en eigenlijk de essentie van de uitvinding van bitcoin.

Bitcoin wordt het ‘geld van toekomst’ genoemd. Maar ook digitaal geld. Welke verschillende rollen heeft bitcoin volgens jou?

Ja, dat is een goede vraag. Het woord Bitcoin is wat dat betreft ook een beetje verwarrend, omdat het twee betekenissen heeft. Ten eerste is er Bitcoin als netwerk, het computernetwerk bestaande uit allerlei computers wereldwijd die met elkaar verbonden zijn en samen de transacties verwerken, en samen de administratie vastleggen over het digitale bezit.

Om dit te laten werken is er een heel ingenieuze speltheorie bedacht. Een systeem waarin mensen handelen vanuit hun eigen perspectief, maar samen iets groters mogelijk maken. En daar speelt bitcoin, de munt, een rol in. Dus bitcoin is ook een waardedrager. Bitcoin, de munt, is noodzakelijk voor het systeem om te werken.

Het was in 2018 een misvatting van sommige bedrijven, financiële instellingen en banken die dachten dat blockchain leuk was, maar bitcoin niet nodig was. Dat werkt niet. Het netwerk Bitcoin werkt alleen maar met het muntje bitcoin. Zonder dat stopt het verhaal, dan is er geen sprake meer van decentralisatie, dan zal de macht weer bij één centrale partij komen te liggen.

Een netwerk, dit geldt voor Bitcoin maar ook bijvoorbeeld Ethereum, is een netwerk waarop je waarde kunt vastleggen, bewaren en overdragen. Op bijvoorbeeld Ethereum kun je allerlei soorten digitale bezittingen vastleggen, wat we tokenizen noemen. Zo'n bezitting noem je dan een token.

De bekendste is nu de cryptodollar, dat is eigenlijk een dollar die wordt vastgelegd op het Ethereum-netwerk, ook wel stablecoins genoemd. Dit maakt het mogelijk om een digitale dollar te bewaren zonder afhankelijk te zijn van een centrale autoriteit, en deze binnen een seconde wereldwijd te kunnen versturen voor een fractie van een cent.

Het aardige is dat een token de eigenschappen ervan erft van het netwerk daaronder. Dus Bitcoin is een netwerk waarop je allerlei digitale bezittingen kunt vastleggen.

Daarnaast heb je dus nog bitcoin, de munt die nodig is om dat netwerk te laten werken. Satoshi Nakamoto, de bedenker van bitcoin, heeft bedacht dat er een limiet van 21 miljoen is en heeft een bepaald schema bedacht voor de uitgifte ervan. Elke vier jaar wordt de helft van wat er nog niet in omloop is, in omloop gebracht. Dit zorgt ervoor dat er een vast aantal bitcoins is en dat de hoeveelheid nieuwe bitcoins die in omloop worden gebracht, steeds kleiner wordt. Dit maakt bitcoin een interessante belegging, vergelijkbaar met goud, omdat er niet meer van kan worden gemaakt en het niet afhankelijk is van een centrale autoriteit.

Laten we eens kijken vanuit beleggersperspectief. Hoe kijk jij naar mogelijke risico's en valkuilen van bitcoin?

Het gaat bij beleggingen eigenlijk nooit over hoe het kan mislukken, terwijl dat eigenlijk de belangrijkste vraag is.

Waar het bij Bitcoin uiteindelijk mis kan gaan, is op het punt dat het de decentralisatie verliest. Dat is wat ervoor zorgt dat het inmiddels door allerlei partijen, van techbedrijven tot banken en overheden, gezien wordt als wereldwijde onafhankelijke infrastructuur waarop je allerlei digitale bezittingen kunt vastleggen. Maar het is alleen maar wereldwijd en onafhankelijk, omdat het decentraal is. Zodra er centralisatie aan de orde zou zijn, is het niet meer onafhankelijk en is het niet meer wereldwijd.

Dus als we gaan nadenken over hoe kan het mislukken, dan moeten we kijken naar op wat voor soort manieren kan die decentralisatie om zeep geholpen worden. Dat gevaar zit vooral in het verdienmodel van de miners.

Het verdienmodel van de miners bestaat nu voor een groot gedeelte uit de nieuw in omloop gebrachte bitcoin. Het doel is dat de miners uiteindelijk kunnen leven van de transactiekosten die betaald worden door de deelnemers aan het netwerk. Dat betekent dat er zoveel economische activiteit moet zijn op bitcoin, dat al die spelers bij elkaar een bepaald budget kunnen op of willen ophoesten. Dus uiteindelijk moeten die de transacties of de waarde die er uitgewisseld voldoende zijn om een incentive te zijn voor die miners. Dat betekent ook dat bitcoin in de loop van de komende tien jaar nuttig genoeg moet worden om door miljarden mensen dagelijks voor allerlei dingen gebruikt te worden.

Je hebt het vaak over twee krachten die spelen in de cryptomarkt. Kun je dit eens toelichten?

In de cryptomarkt zijn er twee krachten aan het werk: een seculaire kracht en een cyclische kracht.

De seculaire kracht is dat Bitcoin in gebruik wordt genomen door miljarden mensen. De cyclische kracht wordt gekenmerkt door een marktcyclus met bull- en bearmarkten. Omdat de onderliggende seculaire kracht stijgend is, namelijk de adoptie die toeneemt zul je zien dat in de cyclus de toppen en de bodems steeds hoger komen te liggen.

Als de adoptie daalt, dan zul je nog steeds een cyclus zien met bull- en bearmarkten, maar dan komen de toppen en bodems steeds lager te liggen.

Dus we moeten eigenlijk niet naar de prijs kijken, maar naar de adoptie?

Klopt. Bitcoin wordt ook wel een ‘’emerging store of value’’ genoemd. Zolang het nog in opkomst is, bevat het niet alleen een component van waardeopslag maar ook een component van waardestijging door toenemend gebruik. En die is op dit moment veel groter. De volatiliteit is een gevolg van het in gebruik genomen worden van de technologie.

Om de koers te kunnen laten stijgen, is er volatiliteit nodig. Bij harde stijgingen, zul je ook harde correcties zien. Dat maakt bitcoin nu niet geschikt als oppotmiddel voor volgende week of volgende maand. Zeker niet voor de landen in de wereld waar het geld echt heel erg stuk is. Deze volatiliteit zal bij toenemende adoptie ook minder worden.

Verklaart dat ook de groei in het gebruik van cryptodollars (stablecoins)?

Ja, ik denk dat we nu op het punt aankomen dat cryptonetwerken in gebruik genomen gaan worden door mensen omdat er nuttige toepassing ontstaan.

Ik denk dat stablecoins daarin de eerste, grote mainstream toepassing worden. Er zijn ongelooflijk veel mensen wereldwijd die heel graag dollars willen kunnen aanhouden. In een land als Argentinie, Venezuela of Turkije, waar de inflatie vijftig procent of hoger, is kun je niet zomaar naar de lokale bank gaan voor een dollarrekening.

Dus wat je nu ziet gebeuren is dat er tientallen bedrijven aan het opkomen zijn die iets met stablecoins gaan doen en ze toegankelijk gaan maken voor lokale consumenten. Mensen zullen dit gebruiken zonder per se te beseffen dat achter de schermen een cryptonetwerk wordt gebruikt om die dollars vast te leggen.

Welke andere toepassingen zie je voorbij komen?

In de gamingindustrie gebeurt er nu veel. Dat zit in onze Nederlandse of Europese blik wat minder, maar als je naar Azië kijkt. Daar zijn ongelofelijk veel gamingbedrijven bezig met het inzetten van crypto-infrastructuur in games. Dus je ziet dat gewoon mensen die een game willen spelen, niet bewust bezig zijn met crypto, maar het wel gebruiken.

We hebben ook de NFT hype gehad. Dat zijn nu veelal plaatjes van rare apen. Maar ook daar zien we experimenten die op lange termijn waardevol zijn.

Er zijn de afgelopen jaren een aantal gebeurtenissen geweest die het vertrouwen in de cryptosector hebben beschadigd. Hoe staan we er nu voor op dit gebied?

Het lastige aan een hele nieuwe opkomende technologie is dat het vaak nog heel lastig is in gebruik. Er zijn best veel dingen duur en traag en onhandig, dus het is heel logisch dat er heel snel allerlei bedrijven opstaan om te helpen met verschillende soort producten en diensten.

Cryptonetwerken hebben als mooie eigenschap dat ze fundamenteel transparant zijn. Dus je kunt ongelooflijk goed zien wat er gebeurt. Niemand kan vals spelen. Dus in al die bearmarkten, met alle instortende bedrijven hebben die cryptonetwerken er geen seconde uitgelegen.

Bij de bedrijven kan van alles misgaan. Wat je daar zag gebeuren is dat de een wat meer risico dan de ander nam en daardoor meer klanten kon aantrekken, waardoor de ander ook weer meer risico ging nemen. Uiteindelijk ontstaat er dan een soort olievlekwerking waardoor allerlei partijen te veel risico nemen tot het punt dat je het gewoon oplichterij en fraude kunt noemen. Gelukkig zitten de verantwoordelijken daarvoor nu vast, wat laat zien dat je niet zomaar met alles wegkomt in onze sector.

Regelgeving gaat ervoor zorgen dat er een gelijk speelveld ontstaat. Want als iedereen zich aan de regels houdt, ontstaat er ook niet die zogenoemde race to the bottom. Er zullen bedrijven stoppen, omdat ze niet aan de wetgeving kunnen voldoen. Sommigen zullen het onder veel protest omarmen en anderen doen het met veel plezier.

Alleen de Europese MiCA (Markets in Crypto Assets) vergunning halen is niet genoeg. Zeker als het gaat om grote vermogens. Dus ik verwacht dat bedrijven grote stappen gaan zetten op dit gebied. Laten zien dat je bijvoorbeeld klant- en bedrijfstegoeden gescheiden houdt. Bedrijven als Coinbase en Amdax hebben altijd gezegd hierin voorop te willen lopen zodat we het wilde westen achter ons kunnen laten.