De adoptie van internet en bitcoin: een digitale déjà vu met Herbert Blankesteijn

Herbert, je bent onder cryptobeleggers vooral bekend als host van de BNR Cryptocast. Een vraag die je daar altijd stelt aan nieuwe gasten is; ‘Hoe ben je voor het eerst in aanraking gekomen met Bitcoin?’ 

Mijn eerste kennismaking met Bitcoin was rond 2011, toen ik werkte aan het programma BNR Digitaal. Ik las wekelijks een breed scala aan digitale nieuwsmedia, zoals ZDNet, CNET, en Ars Technica. Tijdens mijn research kwam ik een artikel tegen over een nieuw soort digitaal geld, wat mijn interesse wekte. In de jaren negentig had ik al van digitaal geld gehoord, zoals e-cash, ontwikkeld door cryptograaf David Chaum. Dit nieuwe concept, Bitcoin, leek een moderne iteratie daarvan.

Ik regelde een interview met een Nederlandse expert die zich met Bitcoin bezighield. Dit interview vond plaats in het voorjaar van 2011, een tijd waarin de Bitcoin koers plotseling naar acht dollar steeg. Dat interview en de verslaggeving erover maakten veel indruk, zowel op mij als op de luisteraars, waarvan sommigen achteraf hebben geïnvesteerd en mij nog altijd dankbaar zijn.

Op dat punt hoorde je voor het eerst van Bitcoin, maar was er een bepaald moment dat je het serieuzer bent gaan nemen?

Dat begon eigenlijk pas na de eerste grote bullmarkt in 2013, toen de prijs voor het eerst de duizend euro overschreed en daarna weer snel daalde. In 2014 besloot ik om zelf te experimenteren met het kopen van Bitcoin. Ik was vooral benieuwd naar de technische aspecten, zoals het opzetten van een wallet en het daadwerkelijke proces van het kopen van Bitcoin. Het was in die tijd ook opvallend dat banken nogal terughoudend reageerden wanneer je geld naar een crypto-bedrijf overmaakte. Ondanks dat de koers destijds nog verder daalde, waardoor mijn initiële investeringen niet meteen succesvol leken, begon mijn vertrouwen te groeien toen er in 2016 een nieuwe bullmarkt ontstond. Toen realiseerde ik me dat de markt voor Bitcoin inderdaad met horten en stoten beweegt, maar dat er een duidelijk proces van acceptatie gaande was.

Hoe makkelijk was het in die tijd om Bitcoin te kopen?

Nou, dat is nog wel een grappig verhaal. In 2013 was ik mij aan het verdiepen in het dark web voor een journalistiek onderzoek. Ik hoorde dat je er alles kon kopen wat niet mocht, inclusief vals geld. Dit wilde ik onderzoeken om te zien of het echt vals was, wat groot nieuws zou kunnen zijn. Om dit te doen, moest ik bitcoins kopen, want dat was het betaalmiddel op het dark web.

Ik had alles klaar om vijf bitcoins te kopen, maar toen ik probeerde te betalen, blokkeerde mijn bank de transactie en verwees mij naar hun fraudebestrijdingsafdeling. Nadat ik had uitgelegd waar ik mee bezig was, werd de transactie goedgekeurd, maar toen was de koers al met 10% gestegen. Ik besloot te wachten op een daling, die nooit kwam. Uiteindelijk kocht ik pas een jaar later, toen de prijs veel hoger was.

Tegelijkertijd bleek het project rond het valse geld frauduleus te zijn, wat betekende dat als ik bitcoins had gekocht, ik ze waarschijnlijk had gehouden. Dit alles leerde mij dat het kopen van bitcoins technisch goed te doen was als je de achtergrond had en niet snel in paniek raakte.

Jij hebt zowel de hele opkomst van het internet als bitcoin meegemaakt en ik zou graag de gelijkenissen met je bespreken. Vanaf wanneer ben jij je gaan verdiepen in het internet?

Mijn eerste experimenten met het internet begonnen in 1995, maar eigenlijk maakte ik al kennis met internet in 1999 samen met Rob Gongrijp, een vooraanstaande figuur in de hackercommunity en oprichter van XS4ALL. Hij liet me zijn setup zien, die hij dankzij de Universiteit van Amsterdam had, en benadrukte dat dit, het internet, iets groots zou worden. Dit motiveerde mij om zelf toegang te zoeken via de Universiteit Utrecht. Hoewel ik succesvol verbinding maakte, liep het niet soepel; mijn e-mails kwamen nooit aan omdat mijn inbox op een andere locatie was gehost. Dit leidde ertoe dat ik mijn exploratie van internet tijdelijk staakte.

Was het toen al duidelijk voor veel mensen waar het internet heen zou gaan?

Zeker niet. Zo dacht de PTT (nu PostNL) destijds dat e-mail de post niet zou bedreigen. Wat natuurlijk ironisch is gezien we steeds minder brieven op de post doen en massaal online shoppen en pakketjes ontvangen via PostNL.

Mijn eerste artikel over internet schreef ik nog voordat ik een eigen internetverbinding had. Het artikel, getiteld "Misverstanden over internet," was eigenlijk een reactie op uitspraken van Francisco van Jolen, die beweerde dat je gemakkelijk via e-mail in contact kon komen met invloedrijke personen, zoals de president van Amerika. Ik benadrukte dat, hoewel het technisch mogelijk was, het onrealistisch was om te denken dat zulke personen persoonlijk alle e-mails zouden lezen en reageren.

Destijds was het internetgebruik ook erg beperkt door technische barrières. Mensen hadden verschillende internetsnelheden wat invloed had op de internetervaring. Veel websitebouwers, die vaak snelle verbindingen hadden, waren zich niet bewust van hoe hun websites functioneerden op tragere verbindingen. Ik heb me altijd bewust uitgerust met verouderde technologie om de ervaring van de gemiddelde internetgebruiker te kunnen begrijpen.

Zijn er verschillende fases in de opkomst van het internet?

Ja, er zijn zeker fases in de adoptie van het internet die je kunt onderscheiden. In de late jaren negentig, toen e-commerce opkwam, waren websites vooral gericht op verkoop en reclame, wat een duidelijk commercieel belang met zich meebracht. Dit leidde tot een snelle verbetering van de gebruiksvriendelijkheid. Over de eeuwwisseling heen bracht Windows XP een einde aan de voortdurende crashes van eerdere Windows-versies, wat de stabiliteit van het systeem verbeterde en veel technische problemen oploste.

Daarna verschoof de focus naar hoe bedrijven elkaar konden beconcurreren en klanten konden aantrekken en vasthouden. Persoonlijk vond ik deze commerciële fase minder interessant, omdat mijn interesse vooral uitging naar de technische aspecten. Gelukkig volgden er snel nieuwe technische toepassingen zoals sociale media, podcasting en crypto.

Even los van die eerste paar jaar dat je het links hebt laten liggen. Maar kon je vanaf 1995 al voorzien waar het heen zou gaan met het internet?

Nee hoor, nee. Neem bijvoorbeeld Amazon toen het opkwam. Amazon had vanaf het begin de strategie om te groeien door fors te investeren, zelfs ten koste van aanhoudende verliezen. Destijds dacht ik dat dit onhoudbaar was en dat het uiteindelijk fout moest lopen. Hoewel veel vergelijkbare bedrijven failliet gingen omdat ze geld verspilden aan te dure kantoren en salarissen, wist Amazon te overleven door te investeren in belangrijke uitvindingen.

Ik had niet voorzien dat sommige bedrijven, zoals Amazon en Google, het goed zouden doen, terwijl anderen zoals Pets.com en Lycos het niet zouden redden. Wel was duidelijk dat er een zeepbel in de maak was in de techsector, gedreven door bedrijven die afhankelijk waren van internettechnologie.

Toen de internetzeepbel barstte, dachten velen dat het internet geen toekomst had. Een van de eerste dingen die ik deed was een opiniestuk schrijven waarin ik benadrukte dat ondanks de gebarsten bubbel het internet nog steeds ongelofelijke mogelijkheden bood. Mensen konden nog steeds voor weinig geld communiceren, chatten, en hun eigen websites bouwen. Ik wilde laten zien dat ondanks de faillissementen van sommige bedrijven, het internet zelf nog steeds een krachtig en waardevol medium was.

Als jij nu naar de adoptie van bitcoin kijkt, kun je dat ergens soort van plaatsen ten opzichte van die opkomst van internet? Hoe gebruiksvriendelijk is het?

Nou, bitcoin is nog lang niet gebruiksvriendelijk. Tijdens de bear market van 2022 heb ik een aantal familieleden geholpen met het instappen in crypto, wat achteraf gezien niet het beste moment was. Ik adviseerde hen om hardware wallets te gebruiken voor extra veiligheid, maar dat bleek te ingewikkeld, dus uiteindelijk heb ik die taak op me genomen en beheer nu hun crypto-portefeuilles.

Dit doet me denken aan de late jaren negentig toen ik voor mensen hun printers repareerde. Net als toen blijf ik gebeld worden door familieleden voor hulp, wat steeds moeilijker te beheren is. Ik zoek nu naar manieren om mij terug te trekken uit het beheer van hun crypto, omdat het nog niet gebruiksvriendelijk genoeg is om ze zelfstandig te laten opereren.

Uiteindelijk denk ik dat het met crypto net zo zal gaan als met de printers; het wordt makkelijker, maar we zijn nog in een vroege fase. Het lijkt op de situatie met het internet in de jaren negentig. Ik heb de hoop en de overtuiging dat het goed komt, maar we zijn duidelijk nog niet op dat punt.

Denk jij dat crypto net zo'n onzichtbare, alomtegenwoordige technologie zal worden, net als internet nu is?

Dat denk ik eigenlijk wel. Ik vermoed dat crypto waarschijnlijk op de achtergrond aanwezig zal zijn, gebruikt wordt zonder dat we het echt herkennen. Neem bijvoorbeeld de MP3-technologie, die ook opkwam als een revolutionaire manier om muziek te comprimeren. Het was ooit een hot topic, en we moedigden iedereen aan om het te gebruiken omdat het praktisch was. Maar tegenwoordig is het zo geïntegreerd dat het nauwelijks meer de moeite waard is om te bespreken welke technologie gebruikt wordt voor podcasting; het gaat erom dat het werkt.

Wat zie jij nu als de grootste problemen die getackled moeten worden voor Bitcoin?

Voor crypto, zoals we er nu mee bezig zijn, is de gebruiksvriendelijkheid echt wel een probleem, en beveiliging niet te vergeten. Deze twee zijn sterk met elkaar verweven. Het allergrootste probleem is eigenlijk de gebruiksvriendelijkheid van de beveiliging. Het aanmaken van een wallet bij een online exchange of vermogensbeheerder is niet zo moeilijk en lijkt veel op internetbankieren.

Echter, als je het zo veilig mogelijk wilt hebben, moet je misschien naar zelfbeheer of naar een oplossing waarbij je zelf de controle houdt. Het begrijpen en gebruiken van deze technologieën is nu nog moeilijk. Neem hardware wallets bijvoorbeeld, dat is niet eenvoudig. Ik vertel mensen die net als ik deze dingen gebruiken, dat ik altijd met angst en beven zo'n hardware wallet in een computer steek. Ik ben er nooit helemaal zeker van of ik zelf echt begrijp wat ik aan het doen ben.

Die onzekerheid is echt vervelend. Veiligheid en gebruiksvriendelijkheid zijn op een continuüm geplaatst, en hoe veiliger je het wilt, hoe meer dat van je vraagt. Hoe meer je begrijpt, hoe meer je ook weet dat er nieuwe dingen kunnen zijn die je nog niet begrijpt. Soms denk je misschien dat het beter is om sommige dingen niet te begrijpen, zodat je denkt dat je veilig bent en rustiger slaapt, ook al is dat onterecht.

En wat is volgens jou de potentie van Bitcoin als spaarmiddel? 

Ja, Bitcoin als spaarmiddel heeft zeker in de nabije toekomst potentie. Iik maak me wel zorgen over de verdere toekomst. In de huidige fase, waarin Bitcoin groeit en grote institutionele partijen en bedrijven instappen, functioneert het uitstekend als spaarmiddel. Deze groei kan wellicht nog jaren, misschien zelfs decennia doorgaan. Maar wat als die groei uiteindelijk stagneert? We bereiken mogelijk het tijdperk van hyperbitcoinisatie, en op een gegeven moment zal de groei afvlakken.

De volatiliteit neemt al af, en ook de groeipercentages over langere periodes beginnen te dalen. Als Bitcoin ophoudt de droomrendementen te geven die veel beleggers verwachten, wat gebeurt er dan? Als Bitcoin alleen maar een store of value is, twijfel ik of dat op lange termijn houdbaar is. Daarom denk ik dat Bitcoin ook een gebruiksfunctie moet hebben, bijvoorbeeld door middel van smart contracts of als betaalmiddel.

Tot slot: iets wat natuurlijk bij Bitcoin en crypto ook best wel geroepen wordt, is dat het voornamelijk gebruikt wordt door criminelen. Zie je daar een parallel met de begintijd van internet?

Ja, zeker. In de begintijd van het internet was er ook veel kritiek dat het alleen maar voor porno en criminele activiteiten gebruikt werd. Net als bij bitcoin, waren er destijds kamervragen over of de minister wel wist dat het internet ook door criminelen gebruikt werd en wat hij daar aan dacht te doen.

Ik heb toen in een column gereageerd door te stellen dat criminelen ook telefoons en het wegennet gebruiken, en vroeg retorisch wat de minister daaraan dacht te doen. Dit soort redeneringen vind ik interessant omdat ze aantonen hoe nieuw technologieën vaak onterecht negatief worden beoordeeld puur op basis van hun misbruik, zonder de bredere context en het algemene nut te overwegen.